De kracht van onderzoekend en ontwerpend leren (OOL)

We zetten in op sterk onderwijs door OOL.

Nieuwsgierigheid is de motor voor leren, ook voor onderzoekend en ontwerpend leren!

Inspelen op nieuwsgierigheid

sla link op in klembord

Kopieer

Kinderen zijn deel van onze wereld en onze samenleving en ontwikkelen zich om zelfstandig te kunnen deelnemen aan deze maatschappij. Vanuit hun natuurlijke nieuwsgierigheid gaan ze spontaan op onderzoek naar hoe die wereld en die samenleving er in al zijn facetten uitzien. Ook hebben leerlingen een drang om invloed uit te oefenen op de wereld waarin ze leven en te creëren. Nieuwsgierigheid is een van de belangrijkste uitgangspunten en meteen ook de belangrijkste aanzet voor onderzoekend en ontwerpend leren (OOL). In het leerplan komt het woord ‘nieuwsgierigheid’ 82 maal voor!

De beloning is niet het hoge cijfer of de sticker van de juf, maar inzicht en de wetenschap dat je weer iets vaardiger bent geworden. (Van Keulen, H. & Oosterheert, I. 2011)

Inzetten op harmonische ontwikkeling

sla link op in klembord

Kopieer

Vier leeruitkomsten vanuit het persoonsgebonden ontwikkelveld ‘Initiatief en verantwoordelijkheid’ geven duidelijk richting aan de leerinhouden over onderzoekend en ontwerpend leren.

  • Onderzoekscompetentie: ‘Ik ben nieuwsgierig en kritisch. Ik wil en kan de wereld rondom mij onderzoeken.’
  • Ondernemingszin: ‘Ik zoek naar creatieve oplossingen. Ik neem initiatief en durf iets teweeg te brengen dat voor mezelf vernieuwend en grensverleggend is.’
  • ‘Zelfregulerend vermogen’: Ik ervaar hoe ik mezelf kan aansturen. Ik kan zelfredzaam en efficiënt handelen en leren.
  • Engagement voor duurzaam samenleven: “Ik denk na over en werk aan een leefbare wereld, nu en in de toekomst, voor mijzelf en anderen hier en elders op de planeet.’

Deze ontwikkelthema’s staan niet op zich maar krijgen pas betekenis wanneer ze in samenhang met andere ontwikkelvelden en -thema’s aan bod komen. De harmonische ontwikkeling van leerlingen staat daarbij voorop.

In elk onderwijsarrangement kunnen elementen van OOL aan bod komen. Dat betekent dat inhouden vanuit zowel persoons- als cultuurgebonden ontwikkelvelden door een onderzoekende en ontwerpende bril kunnen bekeken worden. Vanuit je eigen nieuwsgierige houding als leraar én de nieuwsgierigheid van de leerlingen ontstaan wetenschappelijke, maatschappelijke, motorische, talige, muzische, wiskundige, levensbeschouwelijke … vragen die onderzocht worden.

Onderzoekend leren is een houding, een levenskunst die je als leraar meeneemt in je brede lespraktijk.

Via OOL een wetenschappelijke houding ontwikkelen

sla link op in klembord

Kopieer

Voor de basisschool is onderzoeken en ontwerpen een manier om een nieuwsgierige en wetenschappelijke houding te ontwikkelen. ‘Onderzoeken’ gaat uit van de basisvraag ‘Hoe zit dat?’ Een leerproces waarbij men door systematisch te denken en te handelen antwoorden probeert te vinden op de onderzoeksvragen.

‘Ontwerpen’ gaat uit van de vraag ‘Hoe maak ik dit (beter)?’. Het is een creatief proces waarbij men vertrekt vanuit een behoefte en resulteert in de concrete uitwerking van een ontwerp, bijvoorbeeld in het kader van het oplossen van een probleem.

Onderzoeken

sla link op in klembord

Kopieer

  • gaat in op de behoefte om iets te weten;
  • heeft als basisvraag ‘Hoe zit dat?’;
  • vergroot de kennis en het inzicht van de kinderen door een onderzoek te doen.

Ontwerpen

sla link op in klembord

Kopieer

  • beantwoordt aan de behoefte om iets te maken of te verbeteren;
  • heeft als basisvraag ‘Hoe maak ik dit (beter)?;
  • laat kinderen toe een product of oplossing te bedenken en te realiseren.

Samenhang

sla link op in klembord

Kopieer

Onderzoeken en ontwerpen kunnen ook door elkaar heen lopen.

  • Soms zal binnen een onderzoek een nieuw technisch systeem moeten ontworpen worden (bijvoorbeeld om te onderzoeken welke vogels liever op een voedertafel of een grondtafel komen eten moeten eerst een voeder- en een grondtafel ontworpen en gemaakt worden).
  • Anderzijds kan onderzoek  naar de plasticsoep de aanleiding zijn voor een stoepkrijtactie om mensen te sensibiliseren om minder plastic te gebruiken.

Niet verwarren met opzoeken en uitpluizen

sla link op in klembord

Kopieer

‘Hoe ver staat de zon van ons vandaag?’ Dat is moeilijk te onderzoeken. Maar perfect ‘op te zoeken’. Vragen waarbij de leerlingen het antwoord (gemakkelijk) kunnen opzoeken zijn geen onderzoeksvragen maar opzoekvragen.
Iets uitpluizen betekent dat je op basis van onderzoek naar verschillende bronnen wil komen tot een antwoord op de vraag. Wanneer leerlingen niet gelijklopende of tegenstrijdige berichten lezen of horen in bv. de media zullen ze uitpluizen wat de juiste berichtgeving is. Dat kunnen ze doen door diverse bronnen te raadplegen, ook naast het vertrouwde internet.

Van een opzoek- en uitpluisvraag kan soms een onderzoeksvraag gemaakt worden door de vraag concreter te stellen.

Mindmap OOL

sla link op in klembord

Kopieer

Onderzoekend en ontwerpend leren is meer dan enkel onderzoeken of ontwerpen. De belangrijkste competenties die gelinkt worden aan OOL zijn samengebracht in een mindmap.

Via OOL verantwoordelijkheid opnemen voor een betere wereld

sla link op in klembord

Kopieer

Onderzoekend en ontwerpend leren wordt meestal geassocieerd met het leergebied Wetenschappen en techniek, toch is het belangrijk om ook aan onderzoekend en ontwerpend leren te doen in het kader van het leergebied Mens en maatschappij. Vandaag worden we namelijk wereldwijd geconfronteerd met de grenzen van onze planeet en maatschappelijk uitgedaagd. De manier waarop we leven heeft een ongeziene impact op klimaat, biodiversiteit en ecosystemen, armoede en ongelijkheid. Zulke complexe problemen los je niet in 1, 2, 3 op. De VN stelden een concrete agenda met 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) op om na te streven tegen 2030. De duurzame ontwikkelingsdoelen zijn de concretisering van hoe de planeet, de mensen en welvaart duurzaam hand in hand kunnen gaan.

We kunnen als geïnspireerde burgers onze verantwoordelijkheid in deze wereld pas echt opnemen als we over de wereld leren:

  • Over hoe de planeet, de mensen en de welvaart duurzaam hand in hand kunnen gaan (People – Planet – Prosperity)
  • En wat we kunnen doen om daarnaar te streven.

Educatie voor Duurzame Ontwikkeling (EDO) wil leerlingen leren denken over en bijdragen aan zo’n wereld. EDO beoogt ook dat leerlingen actiecompetent worden waardoor ze geloven een bijdrage te kunnen leveren, vertrouwen hebben in eigen kunnen, begrijpen hoe je met duurzaamheidsproblemen kunt omgaan en goesting hebben om bij te dragen aan een duurzame wereld. Dat wordt gefaciliteerd door de combinatie van ‘samen, onderzoekend en actiegericht leren’.

Contact

Els De Smet
pedagogisch begeleider
      02 507 07 51
      Patrick Malfait
      pedagogisch begeleider
          0468 15 35 13
          ×
          Kijkt als...
          Niveau
          Regio